Ergernis om Fries in raadhuis Leek, 08-11-2014 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, p. 13 – Sommige medewerkers van de gemeenten Leek bedienen zich onderling van het Fries als voertaal. Een ingezetene van Leek ving de Friese geluiden onlangs op in de hal van het raadhuis. Als ‘echte Groninger met Friese wortels’ stoort hij zich hieraan. En maakte hiervan als inspreker deze week prompt melding aan het begin van de raadvergadering. Burgemeester Hoekstra vond de raadszaal niet het juiste platform voor de klacht. Licht geërgerd zei Hoekstra: “We praten hier later nog wel over.”

Gjin ‘heisa’, 20-03-2014 (SW-LC)

Ik fernim lykwols fan alles kanten, dat der ferlet is fan in tsjinlûd op sokke frisofobe skriuwerij. Net yngean op it gespui fan de anty-Friezen op it Podium fan de LC docht it Frysk krekt skea. Foar sosjaal-psychologen stiet it fêst dat in ‘útsprutsen’ miening ynfloed hat, of de sprekker moat al in reputaasje as liger of fantast hawwe. Dêrom is nuetens gjin goede kar. Wy binne samar wer de behelle rjochten kwyt, lykas ús Frysktalige nammen. Eartiids haw ik foar goed jild myn namme ‘Dykstra’ werom krige en withoefaak wurdt dy by it opjaan wer as ‘Dijkstra’ skreaun.

Alles wat helpt om it Frysk yn de publike romte te brûken, moat men oangripe. Krekt de LC kin wat dwaan troch mear Frysktalige redaksjonele stikken op te nimmen. Nei de Ingelsktalige tekst op it foarblêd is dat mar in lytse stap.

Piter Dykstra, Waskemar

Haadstêd, 15-03-2014 (SW-LC)

Skoppe tsjin it Frysk, 13-03-2014 (SW-LC)

Piter Dykstra, Waskemar

Iiskâlde wyn, 12-03-2014 (SW-LC)

Bertus Jans Postma, Bitgummole

Frysk en de oerheid, 03-03-2014 (SW-LC)

Piter Dykstra, Waskemar

Fries nu al slechter af, 07-01-2014 (SW-LC)

Us Friesk, 12-11-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 19 – Mei sokke taalgelearden as Goffe Jensma binne wy in Fryske Akademy en in Omrop Fryslân alhiel net brek om ús Fryske taal folslein nei gychem te helpen. Jensma fynt, dat wy net al te krekt ‘yn ’e lear’ wêze moatte, de Fryske Akademy hat ûnder oaren it ‘liedingwetter’ útfûn (kraanwetter út de wetterlieding waard altyd leidingwetter neamd) en Oprop Fryslân hat ús opskipe mei it ‘Nijfriesk’, oars sein it Eamelstjoerderfrysk. As eltsenien soks mar faak genôch seit, de Omrop foaroan fansels, heart it dus blykber sa. “Uze lytsbern soene graach wolle skaatse op de ies(i-us)baan.” Hawwe jo no jo sin, Jensma?

Jitze van der Meer, Bitgum

Súdwest weigert Friese naam bovenaan komborden te zetten, 16-11-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 34 – De Friese naam van alles streden en dorpen in Súdwest-Fryslân komt niet bovenaan te staan op de komborden. De raad verwerpt een motie van de FNP, die de kwestie regelmatig aankaart. De zaak houdt de gemoederen in de gemeente al een paar jaar bezig. Burgemeester en wethouders zetten de discussie eerder dit jaar op scherp door met een voorstel te komen om in alle vijf oude gemeenten die sinds 2011 Súdwest-Fryslân vormen, de Nederlandse naam bovenaan te plaatsen. Dat was in drie van de vijf oude gemeenten al het geval. Alleen in Nijefurd en Wymbritseradiel prijkte de Friese naam al jaren bovenaan.

Súdwest zegt voortdurend de Friese taal een warm hart toe te dragen, maar verbindt daar geen consequenties aan, vindt de FNP. En dat terwijl 73 procent van de inwoners Friestalig is en dat bij de start van de fusiegemeenten een ruime meerderheid van de inwoners ook voor een Friese gemeentenaam heeft gepleit. Volgens fractievoorzitter Sicco Rypma schermen het college en andere partijen met regeltjes, waar zij juist het gevoel zouden moeten laten spreken.

De tegenstanders zeggen geen verband te zien tussen taalrecht en de komborden. Een ruime meerderheid stemde donderdag tegen de motie. Alleen FNP, ChristenUnie, Totaal Lokaal en liberaal Baukje Miedema schaarden zich achter het pleidooi van de FNP.

Nederlands bovenaan op kombord Súdwest, 04-07-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, p. 24 – De plaatsnaamborden in Súdwest-Fryslân blijven de Nederlandse naam boven de Fries voeren. Burgemeester en wethouders zien geen aanleiding om de Friese naam bovenaan te zetten. Dat wil de FNP graag. Het college stelde eerder voor op alle komborden in de vijf ouden gemeenten dezelfde keus te maken. Bij meerderheid, drie van de vijf, was de naamgeving al Nederlands/Fries. De FNP is ‘swier teloarsteld oer de ambysje fan it kolleezje’, zegt fractievoorzitter Sicco Rypma. Hij beraadt zich op vervolgstappen. De partij stelde vorige week door middel van schriftelijke vragen vraagtekens bij het taalbeleid van Súdwest. Daarbij verwees de FNP naar eerdere overeenkomsten met de provincie en het Europees Handvest voor Regionale of Minderheidstalen. Ook het provinciebestuur wees de gemeente diverse keren op gemaakte afspraken. Volgens Súdwest legt de provincie zich nu bij de situatie neer. “Dat ek de ferantwurdlike, oars altyd pro-Fryske, deputearre Jannewietske de Vries omgien is, fernuveret my”, zegt Rypma.

Geen erkenning voor Gronings, 05-06-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, p. 6 – De erkenning van het Nedersaksisch als streektaal, waaronder ook het Gronings valt, is van de baan. De Tweede kamer verwierp dinsdag een motie van CDA en PvdA die deze erkenning mogelijk moest maken. Hun doel was de taal bij het Europees handvest voor minderheidstalen onder te brengen. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken ontraadde die motie, omdat hij extra regelgeving en meer financiële verplichtingen vreest. Simon Reeker, hoogleraar Groninger taal en cultuur: “Het is even slikken. Maar het is de vraag of het Nedersaksisch die status nodig heeft. We kunnen ook zelf met elkaar de taal erkennen en doorgeven aan onze kinderen.”

Fryslân deelstaat van Duitsland, 04-06-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, p. 19 – In de afgelopen weken is het Westerse denken van de overheid opnieuw bevestigd. Het topschaatsen zou naar Almere moeten. Het Nuon-geld willen ze ons afpakken. Slechts een heel klein deel van het gasgeld gaat naar Friesland. Een groot gedeelte van het goed voor Omrop Fryslân wordt ingetrokken. Friesland moet opgaan in een landsdeel Noorden, vindt minister Ronald Plasterk. Friesland moet volgebouwd worden met de horizonvervuilende windmolens, vindt Den Haag en zo gaat het maar door. De economie draait in Duitsland heel goed. De kosten voor levensonderhoud zijn daar lager. Voetballen met Cambuur en Heerenveen in de Bundesliga lijkt me ook geen straf. Het lijkt me het overwegen waard om Friesland een deelstaat van Duitsland te maken. Slechter dan het Haagse denken kan bijna niet.

Fêste liturgy, 03-06-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 15 - Yn myn jonge jierren songen de studinten, oankommende rjochtskundigen, fan: ‘Rood is de liefde en rood is het recht./ Niet dat het zo goed is: ’t is duur en ’t is slecht!’ De 17de fan de maaiemoanne 2010 stie de Grouster boer Th. de Groot foar mr. Brinksma. De rjochter hie as ferwar tsjin de taal fan de ferklage, dat de ofsier mr. Blom net ferstean soe. De Groot hie oan in heal wurd genôch, hy liet yn eigen lân syn eigen sprake farre. En op 29 april stie in my ûnbekenden-ien foar de Ljouwerter rjochter. De magistraat hie as ferwar tsjin de taal fan de ferklage, dat de griffier dy net ferstean soe. De ferklage hie oan in heal wurd genôch, hy liet yn syn eigen lân syn eigen sprake farre. Samar in pear farianten fan ien en deselde, hast hûndertjierrige liturgy.

Thialf in het Fries, 29-05-2013 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 19 – Leuk die ingezonden stukken in de memmetaal. Jammer dat ze nauwelijks gelezen, laat staan begrepen worden in ons land.

Jan Veldhuizen, Appelscha

Streekpers wijst Friese stukken af, 15-05-2013 (SW-LC)

FNP wil Friese antwoorden, 10-05-2013 (SW-LC)

Omroep Fryslân overal op de kabel, 06-05-2013 (SW-LC)

Goeiemorrege!, 04-04-2013 (SW-LC)

En wat dat ‘goeie moarn’ oanbelanget; op Omrop Fryslân hear ik ta myn grutte argewaasje hieltyd faker: ‘Goeiemorrege’! Blykber wint de Hollânske kreet it (ek ûnder folslein Frysktaligen, dy’t yn de útstjoeringen oan it wurd komme!) fan it moaie en beskaafde ‘Goeie moarn’, ‘Moarn’ of  ‘Goeie dei’, in spitige ûntjouwing.

W.L. de Rover, Steenwijk

Advies Europese raad: Stellingwerfs schoolvak, 30-11-2012 (SW-LC)

SP krijgt Fries stuk terug, 07-11-2012 (SW-LC)

Weinig animo voor examenvak Fries, 28-06-2012 (SW-FD)

‘Studie Fries naar de provincie’, 29-05-2012 (SW-LC)

Actie OSF voor opleiding Fries, 06-04-2012 (SW-LC)

Mistreastich, 04-04-2012 (SW-LC)

Bêste minsken yn Achtkarspelen, soene dizze man en meirinners oait wat begripe oer taal en Fryslân as sy de djipten yn dichtsjen fan bygelyks Piter Jelles Troelstra en Ed Hoornik net fiele wolle, mar oer harren ‘strofen hinne wâdzje’. Yn ’t beammeskaad beskûle, Stie ús âlde went. In smouter plakje op ierde, Ha ’k nearne, nearne kend. In Scholengemeenschap voor Voortgezet Onderwijs yn Ljouwert mei de namme Piter Jelles drage.

Niet in mijn dorpen en mijn elf steden, Niet in mijn meren en mijn heerlijkheden ben ik het meest mijzelf, Maar in mijn taal, het instrument waardoor ik ademhaal. Dizze tekst fan Ed Hoornik mei pronkje yn in rige Frysk- en Hollânsktalige gedichten op de bekende ‘Poëzy-rûte’ troch de binnenstêd fan Ljouwert. Soe men net mistreastich wurde as ús Wâldsang op dat College yn Bûtenpost sá’n skel lûd krije moat?

De polysje en it Frysk, 28/29-02-2012 (SW-LC)

Leeuwarder Courant - Wie in het Fries de politie belt, krijgt standaard het verzoek Nederlands te praten (LC 25 februari). Dit zou in strijd zijn met de wet en het Konsultatyf Orgaan Frysk heeft hierin de noodzaak gezien een burgerklacht in te dienen bij het meldpunt discriminatie. Ik vind dit echt te gek voor woorden. Elke Nederlander wordt geacht Nederlands te kunnen spreken. Laten we trots zijn op de nieuwe meldkamer in Drachten, waar Groningers, Drenten en Friezen, al of niet van origine, dag en nacht paraat staan om de burger in nood bij te kunnen staan. En dan is het toch van de gekke dat een ieder in zijn eigen taal of dialect te woord gestaan moet kunnen worden. Wees blij dat er binnen enkele minuten een ambulance, brandweer of politiewagen uitrukt om te helpen. Of wordt dan ook eerst de eis gesteld dat deze hulpverleners Fries moeten kunnen spreken, voordat hulp wordt aanvaard? Zou eigenlijk wel zo consequent zijn. Stop met deze flauwekul.
Ruurd Wijmans, Drachten [ynstjoerd]

Politie en het Fries (29-02-2012)

Ik zal me wel niet populair maken bij sommige Friezen, mar het per se Fries blijven praten als je de politie belt vind ik toch wel erg doorslaan. De politie zit met financiële tekorten, waardoor, waardoor er minder politie op straat is. Fries spreken bij de noodnummers betekent extra kosten om dat even accuraat te kunne beantwoorden. Dus minder geld, minder politie op de weg in Friesland, en meer meldingen van Friezen die dat in het Fries willen doen.
Henk Vos, Makkinga [ynstjoerd]

FFU: Tsja, fan sokke ‘Frieslanders’ leart men mar wer hoe needsaaklik oft goede wetjouwing is om jins ‘natuerlike’ taalrjochten feilich te stellen. Fryslân is gjin wingewest of koloanje fan Hollân of fan Hollânskskriuwende diskriminators.

Gjin Frysk mear op it webstek fan de gemeente Ljouwert, feb. 2012 (SW-FD)

Eilanders lezen geen Fries, 30-12-2011 (SW-FD)

FFU: Sjoch ek by ‘Swartboek 2011’: Friese taal ergert Terschellingers, 14-09-2011 (SW-LC) en ús neiskrift.

De yntelliginsje fan de PvdA-gemeenteriedsleden en de oare stúthaspels yn B en W en yn de gemeenteried fan Skylge liket yndie nochal leech. En dôfhûdich binne se ek. Gjin oanbefelling foar folksfertsjinwurdigers. Mar gau út ’e gemeenteried wei en plak meitsje foar snoadere en better learbere lju, tinkt ús. As dy der teminsten binne op dat eilân. Wy hâlde net fan sok asosjaal hâlden en dragen fan lju dy’t wol oan de Friezen fertsjinje wolle, mar har tagelyk tsjin ús twadde rykstaal keare: o sa klant-ûnfreonlik. ‘Mar gau omstean leare’, dat is ús biedwurd. En mar yn de lear by Jannewietske, in partijgenoate fan Schellenberg dy’t fan in oar en hiel wat better kaliber is. De provinsje kriget fan ús in plom.

Taalflaters, 17-11-2011 (SW-LC)

G. Anema, Burgum

Leeuwarden of Ljouwert, 21-10-2011 (SW-LC)

Zussen Stiens: Friese haathyve uit de lucht, 17-09-2011 (SW-LC)

Volgens Hyves - die mailde ‘Vooropgesteld: Hyves houdt van Friesland’- is het sarcasme en dat is toegestaan. De Nauta’s vinden het discriminatie. Daarom hebben ze het bestaan van de site gemeld bij antidiscriminatiecentrum Tûmba.

Friese taal ergert Terschellingers, 14-09-2011 (SW-LC)

Het raadslid van Plaatselijk Belang heeft er in de Terschellinger raadzaal al vaker over geklaagd. Toen beloofde burgemeester Jurrit Visser het bij de provincie aan te kaarten. “Heeft hij dat al gedaan of neemt de provincie ons niet serieus”, wilde Doeksen weten. De Jong: “De provincie vat haar taak serieus op om taal en cultuur uit te dragen. Dat dit in de randgebieden tot wrevel kan leiden, onderschrijf ik.”

Iepenbier ferfier en it Fysk, 05-09-2011 (SW-LC)

Dit belied fan Arriva (foar Connexxion jildt nammers itselde) is diskriminearjend foar Fryslân en dêrmei foar de Friezen. It Frysk is erkend as twadde rykstaal en de konsekwinsje dêrfan soe wêze moatte dat it Frysk ek brûkt wurdt yn trein en bus. In organisaasje as de ANWB hat dat better begrepen, want dy jout offisjeel Frysktalige plaknammen yn ’t Frysk oan op hanwizers, lykas De Westereen en Feanwâlden of sawol yn ’t Hollânk as Frysk foar offisjeel twatalige plaknammen as Ljouwert, Snits en Frjentsjer.

No lies ik okkerdeis yn de Ljouwerter Krante in fraachpetear mei Bea Riedstra, ‘de stem van Friesland’. It blykt dat hja de dejinge is dy’t foar Arriva-treinen de teksten fan alle berjochten ynsprekt. Hja is keazen fanwegen har dúdlik, sprankeljend stimlûd. Hja docht dat meast yn ’t Hollânsk, mar foar Hurdegaryp, Feanwâlden en De Westereen ek yn treflik Frysk. Wat leit dus mear foar de hân dat Bea Riedstra tenei ek de boadskippen yn alle treinen fan Arriva en bussen fan Connexxion yn ’t Frysk ynsprekt. Yn alle gefallen de plaknammen, mar leafst ek de oare boadskippen lykas ‘tinke jo by ’t ferlitten fan dizze trein oan jo bagaazje’ en ‘ferjit by ’t útstappen net út te checken’. Faaks helpt dat om de OV-chipkaart yn Fryslân ta in sukses te meitsjen!

JEHANNES ELZINGA [yn in tegast]

Friesch Dagblad - De Ried fan de Fryske Beweging maakt zich zorgen over het taalbeleid bij It Fryske Gea. In een brief aan de natuurorganisatie schrijft de Ried dat de verklarende teksten op de bordjes bij de natuurgebieden steeds meer in het Nederlands zijn. In het verleden was Fries de voertaal bij de natuurorganisatie. De Ried fan de Fryske Beweging doet de suggestie om de bordjes tweetalig te maken. De Ried is bereid te helpen bij het vertalen van de teksten.

Ook Harlingen wil af van verplichte Friese les, 08-07-2011 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, [s. 11] – Na Ooststellingwerf voelt ook Harlingen er weinig voor verplichte Friese lessen aan te bieden op de scholen. “Harlingen en Fries. Dat zijn twee dingen”, zegt Elly Nieuwenhuis van de PvdA-fractie. “Bovendien moet je Harlingers niet zeggen dat ze wat moeten doen.” Mar volgens de Wet Gebruik Friese Taal riskeren gemeenten die zich niet aan de wet houden, een boete.

Wethouder Maria Le Roy toonde zich donderdag tijdens de raadsvergadering gevoelig voor de opmerking van Nieuwenhuis. Na de zomer komt ze met een nota over het onderwerp. Le Roy wijst er overigens wel op dat in Wijnaldum en Midlum Fries wordt gesproken.

Behalve Ooststellingwerf  hoeven ook de waddenelanden al niet te voldoen aan de strengere eisen voor het gebruik van het Fries. De taal wordt er door het overgrote deel van der inwoners niet gesproken.

Ooststellingwerf tegen Friese taalwet, 26-05-2011 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 13 – Ooststellingwerf wil de Wet gebruik Friese taal niet uitvoeren. De raad vraagt minister Piet Hein Donner een uitzondering te maken. Weststellingwerf en de Waddeneilanden hoeven al niet te voldoen aan de strengere eisen voor het gebruik van Fries. De taal is er voor het overgrote deel van de inwoners niet de omgangstaal.

Dit geldt ook voor Ooststellingwerf, aldus een motie van D66 die door de raad is aangenomen. Meine Kamsma uit Haule (ChristenUnie) stemde tegen. In zijn dorp en in Haulerwijk, Donkerbroek en Waskemeer spreken wel veel mensen Fries.

Uitvoering van de wet zou leiden tot ‘een onbevredigend verloop van het bestuurlijk verkeer’. Zo moeten officiële documenten in het Fries worden vertaald. De Stellingwarver Schrieverronte pleitte in een inspraakreactie voor aanmoediging van het gebruik van het Stellingwerfs in plaats van het Fries.

Neiskrift FFU: De taalwet fan Donner is der no krekt foar ornearre om de Friezen te beskermjen foar it ferset tsjin in folweardich plak fan it Frysk yn Fryslân (ynklusyf de eilannen en de Stellingwerven). De Stellingwerven binne noch altiten gemeenten sûnder belied foar it Frysk Yn Eaststellingwerf hawwe mear ynwenners it Frysk as memmetaal (goed 40%) as it Stellingwerfsk (goed 10%). Yn Weststellingwerf hat krapoan 20% it Frysk as memmetaal en is it Stellingwerfsk yn de eigen regio ek in minderheidstaal. De measte lju yn dy gemeenten hawwe benammen it ‘Hollânsk’ (of wat dêrfoar trochgiet) as memmetaal (ferl. De Fryske taalatlas, 2007, s. 10). Beide groepen sprekkers fan minderheidstalen soene de taaldiktatuer fan dy ‘Hollânsktaligen’ krekt fûleindich en ienriedich bestride moatte.

It Fryske Gea en it Frysk, 25-05-2011 (SW-LB)

Hoe kin der in ein makke wurde oan de anty-Fryske taalpolityk fan dy feriening?

It liket derop dat it taalbelied fan It Fryske Gea hieltiten Frysk-ûnfreonliker wurdt. Op de jiergearkomste fan de Feriening Frysk Underwiis (FFU) (25 maaie 2011) brocht ús Haachsk lid Lútsen Bakker in earnstige klacht oer de taalpolityk fan dy feriening op it aljemint.

Lútsen Bakker syn mail foar It Fryske Gea (maaie 2011)

Hjirûnder sa likernôch de mail dy’t Bakker yn maaie 2011 oan It Fryske Gea stjoerd hie. Hy foeget der yn in e-post-berjocht oan de FFU oan ta: “Ik haw in jier of tsien ferlyn in brief skreaun oan deselde ynstânsje, dêr’t ik in selde klacht yn utere. Noch op it brief noch op de e-mail haw ik in reaksje krige” (berjocht oan de FFU, 25-05-2011).

Eala,

Lâns dizze wei wol ik myn lidmaatskip by jimme feriening opsizze. De reden is dat ik in protte argewaasje haw fan it taalbelied dat jimme fiere yn jim ferieningsblêd. It foarwurd dat eartiids altyd yn it Frysk wie, is no wer yn it Hollânsk; de nammen fan fûgels en oare dieren, dy't foarhinne dûbeltalich wiene, binne no wer inkeld Hollânsktalich. Mar wat my wol it measte yn it krop stiket is, dat jimme de jongerein yn KidsGea ûnderrjochtsje oer de natoer - nota bene it meast direkte fermidden - yn inkeld it Hollânsk; dat in skries in ‘grutto’is, in hynder in ‘paard’ en in skiep in ‘schaap’, as woene jimme sizze: sa heart it. Jimme miene dat jim om it Frysk hinne kinne, mar mei de him ûntjaande emansipaasje fan ús taal sil jim dat net langer slagje. As jimme sa maklik omlizze foar minsken dy't driigje mei opsizzen, omdat hja fine dat der tefolle Frysk brûkt wurdt, dan sis ik: it kin ek oarsom. Ik haw der net langer nocht oan om jimme te stypjen.

Mei achtinge,

Lútsen Bakker

Minder belangstelling voor examen Fries, 18-04-2011 (SW-LC)

Leeuwarder Courant, s. 9 - Het aantal deelnemers aan het examen Fries voor niet-Friestaligen neemt steeds verder af. Het is sinds 2008 meer dan gehalveerd. Dit weekeinde bogen 73 niet-Friestaligen zich in Leeuwarden over het examen Fries van de Afûk. Vorig jaar waren er met 80 deelnemers liefst 30 examenkandidaten minder. In 2008 deden nog 155 cursisten examen.

Volgens coördinator Siegbert de Jong heeft de daling onder meer te maken met de bezuinigingen bij gemeenten. “Der is minder jild om amtners ek nei de kursus ta te stjoeren en dat is altyd in belangrike groep dielnimmers.” De Jong vindt dat jammer, omdat veel Friestaligen er waarde aan hechten om in hun eigen taal te kunnen praten.

Op het examen moesten de cursisten onder meer het verschil weten tussen ‘in heale bôle’ en ‘in hiele bôle’. De kandidaten krijgen de uitslag binnenkort toegestuurd.

Leeuwarder Courant – Folle Kwark. Over deze Friestalige etikettering is een strijd ontbrand tussen Jochum Rypma uit Bears en de Voedsel- en Warenautoriteit.

Bijna zestig jaar nadat het gebruik van sûpe en molke indirecte aanleiding was voor Kneppelfreed, is weer een Friestalig etiket inzet van een taalstrijd. Volgens de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) moet het product ook in het Nederlands worden vermeld.

Leeuwarder Courant -  Lichte paniek bij de griffie van de Tweede kamer. De ambtenaren kregen schriftelijke vragen in het Fries dat is verboden. PvdA-kamerlid Lutz Jacobi uit Wergea stelde vragen over de toekomst van de Fries taal en cultuur in haar memmetaal. “Om hokfoar reden jouwe jo yn jo advysoanfraach foar kultuerbelied oan de Raad voor Cultuur gjin omtinken oan de Fryske taal en kultuer?” Niemand op de griffie blijkt het Fries machtig en dus hadden de ambtenaren geen idee wat Jacobi wilde weten.

Officieel is het stellen van Friese vragen verboden. Het Fries is weliswaar de tweede rijkstaal en in Friesland mag iedereen zich er in het openbaar van bedienen, maar buiten de provincie geldt dat niet. Dit keer streek de griffie, vanwege het onderwerp, met de hand over het hart. Jacobi moest wel een Nederlandse vertaling aanleveren. Dat worden de officiële vragen De Friese variant wordt [er] – bij hoge uitzondering – aan toegevoegd.

Boarne: Leeuwarder Courant, 11-02-2011, s. 13

Leeuwarder Courant – De gemeente Lemsterland gaat geen Nederlandse straatnamen meer omzetten in Friese. Daar is te weinig animo voor. Dat blijkt uit een uitgebreide rondgang langs de dorpen en wijkverenigingen in de gemeente. De meeste dorpen zijn tevreden over de huidige straatnamen en willen die graag behouden.

Alleen de dorpen Follega en Eesterga hebben aangegeven dat zij liever Friese straatnamen hebben dan Nederlandse. De Straatweg, die door beide dorpen loopt, zal daarom veranderen in de Strjitwei. In Follega wordt bovendien de Doniaweg veranderd in de Friese variant. De gemeente startte het onderzoek, omdat raadsleden zich afvroegen in hoeverre bewoners van de gemeente behoefte hadden aan een straatnaamwijziging.

De gemeente benadrukt dat bij het geven van nieuwe straatnamen nog steeds gekozen kan worden uit een Nederlandse en een Friese variant.

Ried hekelt program D66, 08-01-2011 (WB-LC)

Leeuwarder Courant - D66 is een anti-Friese partij als zijn conceptprogramma wordt aangenomen. Dit zegt de Ried fan de Fryske Beweging. In het ontwerp staat dat D66 de provincie Fryslân wil laten opgaan in een groter noordelijk landsdeel. Dat is tegen het zere been van de RfdFB, een vrijwilligersorganisatie die opkomt voor Friesland [Fryslân!?].

Niet alleen cultureel gezien heeft het opgaan van Fryslân in een groter geheel negatieve gevolgen. Het Fries kan dan niet meer worden gebruikt in de staten. Ook economisch kleven er nadelen aan volgens de Ried, want dan zou Leeuwarden werkgelegenheid verliezen aan het bestuurscentrum Groningen.

Boarne: Leeuwarder Courant, 08-01-2011, s. 9

Protest tegen Fries bij Drentse provinciegrens, 24-09-2010 (SW-LC)

Leeuwarder Courant - Zowel Stellingwervers als Drenten ergeren zich aan de Friestalige boren op de provinciegrens. De critici vinden de pompeblêden met de tekst ‘Wolkom yn Fryslân, of ‘Oant sjen’ niet op hun plaats langs de Drentse grens. Tegenover RTV Drenthe noemt Jan Kits Nieuwekamp de borden ‘pure provocatie’.

Er wordt immers in dit deel van Fryslân geen Fries gesproken, stelt Nieuwekamp. Sietske Bloemhof van de Stellingwarver Schrieversronte heeft begrip voor die kritiek. Ze stelt voor om aan de boodschap ook het Saksische ‘Tot kiekes’ toe te voegen.

Boarne: Leeuwarder Courant, 24-09-2010, s. 15

Enige nieuwe student Fries ziet de studie toch niet zitten, 14-09-2010 (SW-FD)

Friesch Dagblad - De enige student die zich had aangemeld voor de studie Friese Taal- en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft zich teruggetrokken. Hoogleraar Friese taal- en letterkunde Goffe Jensma wijt de terugloop van het aantal aanmeldingen vooral aan de hoge kosten die studenten nu voor een tweede studie moeten betalen. Sinds 1 september mogen hbo’s en universiteiten meer collegegeld vragen voor een tweede studie op bachelor- en masterniveau. Wie als tweede studie Fries kiest, moet 6800 euro collegegeld betalen. Als het om de eerste studie gaat, gaat het om 1672 euro.

Om in de toekomst meer studenten te trekken, wil de universiteit de studie breder opzetten. “Als je alleen op de Friese taal en cultuur inzoomt, kun je je vragen stellen bij de levenvatbaarheid van de studie.” De universiteit mikt hierbij vooral op vwo’ers die Fries als eerste studie kiezen en zo onder de verhoging van het collegegeld uitkomen. Vorig jaar begonnen nog zo’n acht studenten aan de opleiding. Jensma zei eerder in het Friesch Dagblad dat kleine studies als Friese Taal- en Cultuur de dupe worden van de verhoging van het collegegeld.

Geen enkele nieuwe student Fries, 13-09-2010 (SW-RTV-N)

GRONINGEN - De enige student die zich voor het nieuwe studiejaar had aangemeld voor de studie Friese Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft zich teruggetrokken.

Vorig jaar begonnen nog acht studenten aan deze opleiding. Hoogleraar Goffe Jensma wijt de terugloop van het aantal aanmeldingen aan de verhoging van het collegegeld voor een tweede studie. Veel van de huidige studenten volgen Fries als tweede opleiding en die moeten vanaf nu jaarlijks 6800 euro collegegeld betalen.

Om de komende jaren meer studenten te trekken wil Jensma gaan samenwerken met andere kleine opleidingen. Bovendien wil hij de studie aanpassen om deze aantrekkelijker te maken voor vwo-leerlingen. Volgens Jensma hebben mensen met een afgeronde studie Fries een goede kans op een baan.

Op dit moment volgen nog zo'n dertig studenten de studie Friese Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Boarne: RTV-Noord, 13-09-2010

FFU: Treurich, dat hege kolleezjejild foar in twadde stúdzje!

Súdwestergoa, 10-09-2010 (SW-LC)

Hybride útgong -go is gjin Frysk
Leeuwarder Courant - Net in raad idee, ek histoarysk sjoen net, fan de aksjegroep fan Jan Keuvelaar en Obe van der Meer (LC 8 en 9 septimber) om oan Súdwestergoa te tinken as de nije namme fan de nije grutte gemeente yn it súdwesten fan Fryslân. Mar dan net mei dat hybride -go deryn. Dy útgong is gjin Frysk en doocht sadwaande fan gjin kant. Súdwestergoa dus.

Drachten, Sytze T. Hiemstra

‘Zes uren Fries als voertaal op school’, 31-08-2010 (SW-LC)

Leeuwarder Courant – Alle scholen in Friesland moeten in 2015 minimaal zes uren Fries als voertaal hebben. Verder moeten er tegen die tijd tweehonderd tweetalige of Friestalige peuterspeelzalen en honderd drietalige basisscholen. Omrop Fryslân moet zich verder kunnen ontwikkelen met de nadruk op kinderprogramma’s. De Ried fan de Fryske Beweging heeft in totaal tien wensen in een brief geschreven aan de politieke partijen die meedoen aan de Statenverkiezingen volgend jaar. De brief is vooral bedoeld om de positie van het Fries gelijkwaardig te krijgen aan die van andere minderheidstalen in Europa, zoals in Wales, Schotland, Catalonië en Zuid-Tirol.

Boarne: Leeuwarder Courant, 31-08-2010, s. 9

FFU: As organisaasje dy’t oansletten is by de Ried fan de Fryske Beweging, ûnderskriuwe en stypje wy it brief folslein. It is in skande dat sokke ‘normale Fryske winsken en easken’ noch lang net realisearre binne. Benammen de Ryksoerheid lit it al hiel lang hiel slim sitte en wit syn ferantwurdlikens net nei te kommen. Us Provinsjale Oerheid hat noch fierste min macht en foech om boppeneamde saken flot ferbetterje te kinnen. Dêrom heart it krantestikje yn ús ‘Swarboek’ thús.

BARCELONA (AP) - Meer dan een miljoen mensen zijn zaterdag in Barcelona bijeengekomen om meer autonomie voor Catalonië te eisen. Er werd onder meer geprotesteerd tegen een recente rechterlijke uitspraak die het de welvarende regio verbiedt zichzelf een natie te noemen. Spaanse rechtbanken zegden onlangs meer macht voor zelfbestuur toe aan de regio, maar vrijdag bepaalde het hoogste hof dat de grondwet alleen Spanje als natie rekent.

Boarne: Leeuwarder Courant, 12-07-2010, s. 6

Hollânske ploech? Dan ek mar in Fryske
Leeuwarder Courant - Komt it fuotbalteam dêr’t wy tidens it WK allegearre sa efter steane, no út Nederlân of komt it út Hollân? Yn de media en de reklamewrâld binne se it paad alhiel bjuster. It NOS Journaal sprekt al oer it ‘Hollandse eftal’ en by ferskillende grutwinkelbedriuwen is it al net folle better. Mar as it dan sa wêze moat dat we foar Hollân wêze moatte, soe it wol in idee wêze om mei de folgjende WK of EK in team út Fryslân ôf te feardigjen.

Easterein, Teake Posthuma

Boarne: Leeuwarder Courant, 19-06-2010, s. 6 [ynstjoerd]

Friesch Dagblad - Thom de Groot uit Grou laat de provincie, de Ried fan de Fryske Beweging en antidiscriminatiebureau Tûmba onderzoek doen naar de manier waartop hij maandag in de rechtbank van Leeuwarden is behandeld. De biologische boer moest voorkomen bij de economische politierechter vanwege een klein milieudelict. Hij vroeg of hij zich in het Fries mocht verdedigen. “Dat recht heeft u, maar weet dat de officier van justitie u dan niet verstaat”, antwoordde de rechter. Daarop besloot De Groot zijn verweer in het Nederlands te voeren. “Mar efterôf krige ik dêr in min gefoel oer. It probleem fan de offisier waard by my dellein.”

Het OM laat weten dat het best een tolk had willen laten komen, maar dat dit niet nodig leek omdat De Groot zelf niet aandrong en overschakelde.

Kamervragen over Fries in rechtbank, 20-05-2010 (SW-LC)

Leeuwarder Courant – PvdA en CDA hebben de minister van justitie vragen gesteld over het gebruik van de Friese taal in de rechtbank. Verdachten hebben het recht om Fries te spreken, maar er gaan nog wel eens dingen mis.

Maandag bijvoorbeeld, toen Thom de Groot voor een milieudelict naar Leeuwarden kwam. Hij vroeg aan de rechter of hij zijn zegje kon doen in het Fries. Dat kon, maar De Groot moest dan wel weten dat de Zwolse officier van justitie zijn woorden niet kan verstaan. De boer ging maar in het Nederlands verder.

De kamerleden Lutz Jacobi (PvdA) en Joop Atsma (CDA) willen van de minister weten of de rechten van de Grouster zijn geschonden. Ook vragen zij zich af of dit vaker gebeurt en zo ja hoe vaak dan. Jacobi en Atsma zijn benieuwd wat de minster gaat doen om dit soort incidenten in de toekomst te voorkomen.

Boarne: Leeuwarder Courant, 20-05-2010, s. 5

FFU: Goed wurk fan Jacobi en Atsma. Spitich dat soks nedich is. Wiebe Pennewaard skriuwt yn de LC fan deselde dei op s. 7 in stikje mei as kop ‘Knuppelmaandag’ oer it maklik oerskeakeljen op in oare taal: “Dagelijks schakelen in deze provincie duizenden mensen van het Nederlands naar het Fries plus vice versa, omgekeerd en weer terug. Vaak zelfs binnen één gesprek of vergadering, en zonder hier bij na te denken. Dit is prettig. Dit is ook wat De Groot toepaste in de rechtszaal, zonder er lang over na te denken. Eveneens prettig. Zeker op de plek waar het gebruik van de Fries taal, na harde strijd, uitstekend is geregeld.”  

Friesch Dagblad -  De Ried fan de Fryske Beweging heeft in een brief aan de VVD haar ongerustheid uitgesproken over het taalbeleid van de partij. Volgens de liberalen horen taal en cultuur niet thuis bij de provincie, maar bij het rijk en gemeenten. “Hjir binne wy it folslein mei ûniens”, zegt voorzitter Jaap van der Bij.

Volgens de Ried “hat it ryk him net sa bot bekroade om it Frysk”. Ze wijst op de verslagen van het comité van experts van de Raad van Europa. “Taal en kultuer yn Fryslân oerlitte oan de gemeenten liedt ta fersnipeling en bringt allinne mar mear kosten mei. Oant no ta hat de provinsje Fryske taal en kultuer hoede en noede. Dizze taal fuorthelje by de provinsje docht de saak allinne mar skea”, aldus de Ried.

‘Korting Fries strijdig met handvest’, 22-04-2010 (SW-LC)

GROU – Boarnsterhim handelt in strijd met het Europees handvest voor regionale en minderheidstalen als de gemeente bezuinigt op geld voor de Friese taal en cultuur. Dit stelt de Ried fan de Fryske Beweging in een brief aan de raadsleden. De gemeente moet snoeien om de geldproblemen op te lossen, en wil daarom € 6000 minder besteden aan Friese zaken. Taalbevordering op scholen krijgt € 2664 minder, voor Friese cursussen is dit € 2450, en op het leesproject voor jongeren Tomke wordt € 955 bezuinigd.
 
Boarne: Leeuwarder Courant, 21-04-2010, s. 19

Yn de Leeuwarder Courant fan 21-04-2010 wurdt de jildkrapte al buorkundich makke.

Fries op achtergrond in Boarnsterhim, 21-04-2010 (SW-LC)

GROU – Boarnsterhim was altijd een voorbeeldgemeente in het gebruik van de Friese taal, maar verliest die positie. Wethouder Hermien de Haan kon gisteravond in de raad niets anders antwoorden op vragen van de FNP. “De kracht om te investeren in het Fries is er niet.”

De FNP constateerde dat in het collegeprogramma geen woord Fries is te vinden, dat de burgemeester en alle drie wethouders Nederlandstalig zijn, alsook de raadgriffier, de gemeentesecretaris en enkele managers.

De Haan erkende dat het Fries niet tot de speerpunten van het college behoort. Zelfs een convenant dat verschillende gemeenten met de provincie sloten over het gebruik van het Fries kan Boarnsterhim niet nakomen. Vanwege de financiële problemen in de gemeente krijgen zaken die wettelijk verplicht en onontkoombaar zijn, voorrang. Daar valt het Fries niet onder.

De Haan beloofde wel dat mensen altijd in de Friese taal op het gemeentehuis terecht kunnen en dat Friestalige brieven in het Fries beantwoord zullen worden.

FNP treurt over eentalige stemwijzer, 08-02-2010 (SW-LC)

Leeuwarder Courant – Op initiatief van de FNP krijgt Smallingerland een stemwijzer, maar tot spijt van lijsttrekker Durk Oosterhof alleen een Nederlandstalige. “Dit docht gjin rjocht oan de Frysktaligen yn ús gemeente.” Aan de kosten kan het volgens Oosterhof niet liggen. “It oersetten kostet noch gjin € 80.” Volgens de gemeente reageerden de lijsttrekkers verdeeld op de vraag of er een tweetalige stemwijzer moet komen.

Boarne: Leeuwarder Courant, 08-02-2010, s. 11

Komborden te duur, 08-02-2010 (SW-LC)

Leeuwarder Courant – Plaatsnamen in Ooststellingwerf komen niet in het Stellingwerfs op de komborden. Wethouder Gerben But heeft laten onderzoeken wat dit kost en concludeert dat het prijskaartje van € 65.000 te gepeperd is.

Begin vorig jaar opperde de Stellingwarver Schrieversronte de namen in de streektaal op de borden toe te voegen. De politiek in Ooststellingwerf wil wel graag het gebruik van de eigen taal stimuleren, maar nieuwe borden komen er niet.

Boarne: Leeuwarder Courant, 08-02-2010, s. 10

Kommissaristaal, 29-12-2009 (SW-LC)

Leeuwarder Courant - De fyftsjinde desimber 2008 krige de kommissaris fan de keninginne it boek ‘De Fryslannen’ oanbean fan de foarsitter fan de Fryske Rie, dr. Kaastra. Hy spriek der in pear wurdsjes Frysk by en “als ik een jaartje verder ben, doe ik het helemaal in het Fries” (LC 16 desimber 2008).

Wy binne no in jier fierder. De sechtsjinde desimber 2009 iepene kommissaris Jorritsma om 10.02 oere de lêste steategearkomste fan fan ’t jier “Dames en heren, wilt u uw plaatsen innemen? Bericht van verhindering.” ensfh. It gie net neffens syn tasizzing fan in jier lyn, tinkt my.

Bitgummole, B.J. Postma

Boarne: Leeuwarder Courant, 29-12-2009, s. 7 [ynstjoerd]

Op afstand, 29-08-2009 (SW-LC)

Tweetaligheid
Leeuwarder Courant - […] “Aan de ene kant  voelt hij zich aangetrokken als mensen van elders de provincie en de taal bekritiseren. Aan de andere kant neemt hij afstand van de fanatieke Friezen, die bijvoorbeeld met hun plaatsnamenobsessie wat hem betreft te ver zijn doorgeslagen. “Alsof er nog revanche genomen moet worden voor wat hen ooit is afgepakt.” […] “Die strijd is gestreden. Nu moet de taal zichzelf redden, dat kan de Leeuwarder Courant niet doen.” […]

Boarne: Leeuwader Courant, 29-8-2009, s. 1 (Sneon & Snein)

FFU: Wat syn fanatyk kritisearjen en opkearen fan it brûken fan ús eigen, Frysktalige geografyske nammen oanbelanget, fertsjinnet Rimmer Mulder in tige ûnearfolle fermelding op ús stek. Mulder hie in foarbyld nimme moatten oan it Friesch Dagblad, dat bygelyks al jierrenlang systematysk en oeral ‘Fryslân’ yn de krante brûkt en it offisjeuze ‘Friesland’ winliken útband hat.

Friese boer moet het doen met Nederlands antwoord van de EU, 27-08-2009 (SB-FD)

Grou – Fries is de tweede rijkstaal van Nederland, maar geen officiële taal binnen de Europese Unie. Een poging van boer Thom de Groot uit Grou om het contactcentrum van de EU toch tot een Fries antwoord te verleiden, liep op niets uit: “Het Europe Direct Contact Centrum verstrekt informatie in de 23 officiële talen van de Europese Unie: het Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Iers, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds. Bijgevolg kunnen we uw vraag enkel in het Nederlands beantwoorden.”

CDA: kabinet sloom met Fries, 18-08-2009 (SW-LC)

Leeuwarder Courant - De verankering van het Nederlands in de grondwet duurt te lang. Het wordt de hoogste tijd dat het kabinet vaart maakt, en ook de positie van het Fries regelt, vindt CDA-kamerlid Jan Schinkelshoek. Minister Guusje ter Horst van binnenlandse zaken heeft minder haast, zo valt op te maken uit de antwoorden op Schinkelshoeks kamervragen.

“Het wetvoorstel wordt momenteel voorbereid”, zo schrijft ze. Het kabinet had bij haar aantreden in 2007 beloofd onmiddellijk aan de slag te gaan, zo stelt Schinkelshoek.” Het streven is erop gericht het in 2009 bij de Tweede Kamer in te dienen en de eerste lezing in deze kabinetsperiode af te ronden”, zo laat Ter Horst nu weten. Friese taalfans willen dat het Fries ook grondwettelijke beschermd wordt.

Boarne: Leeuwarder Courant, 18-08-2009, s. 9

Friestalige brieven, 17-07-2009 (SW-LC)

DOKKUM – De FNP-fractie van de gemeente Dongeradeel vindt dat meer brieven in het Fries geschreven moeten worden. Van de zestig brieven die burgemeester en wethouders de afgelopen tijd naar de provincie stuurden was er niet een in het Fries, aldus raadslid Pytsje de Graaf. En dat terwijl FNP’er Tytsy Willemsma wethouder is. Bovendien beloofde de gemeente in 2007 zoveel mogelijk in het Fries te corresponderen met de provincie.

De dag van de kleine vakken als Fries, Russisch en Spaans, 30-05-2009 (SW-FD)

Wybe Fraanje 
[...]  Fries als examenvak leeft nauwelijks onder middelbare scholieren. In de hele provincie zijn hooguit tachtig leerlingen te vinden die examen doen in hun moedertaal.

Een aantal Friese tieners gaat volgend jaar samen met de provincie Fryslân een campagne op scholen voeren om het vak Fries te promoten, maar dat heeft dit jaar uiteraard nog geen enkel effect.

Op csg Liudger in Drachten bleef de examenzaal voor Fries gisteren leeg: er was dit jaar geen enkele examinant. Op het Dockinga College in Dokkum zaten er zeven personen in de zaal: een van de havo en zes van het vwo. “Begrutlik, sa min is de belangstelling foar it fak Frysk”, meent Gretha Hoekstra, vakdocent Fries aan het Dockinga. “It is te hoopjen dat it yn de kommende jierren wer wat oanlûkt.” […]

Boarne: Friesch Dagblad, 30-05-20009, s. 19

‘Ik kies voor het Nederlands ...', 30-05-2009 (SB-LC)

Leeuwarder Courant - ‘Ik kies voor het Nederlands’, seit foarsitster Nely Jukema-Nammensma fan de ‘Bond van Plattelandsvrouwen in Friesland, Vrouwen van Nu’.

[...] Zij is ook  Friestalig, maar wil het interview beslist in het Nederlands in de krant, zodat ‘iedereen het kan lezen’. Het is geen officieel standpunt, maar al zit er maar een halve kip in de zaal die geen Fries verstaat, dan passen wij ons aan. We willen gastvrij zijn en niemand isoleren. We hebben veel vrouwen van buiten de provincie, in Gaasterland bijvoorbeeld, en die zetten zich geweldig in voor de bond. Daarnaast zijn we ook een soort inburgeringorganisatie voor vrouwen die in Friesland komen wonen en zich aanmelden om anderen te leren kennen. Ook zij verstaan het Fries niet.” […]

Boarne: Leeuwarder Courant, 30-05-2009, ‘Sneon & Snein’, s. 3

Laatste Pompeblêden verschenen, 25-06-2009 (SW-FD)

Friesch Dagblad - De Afûk heeft de laatste aflevering van De Pompeblêden verspreid. Die gaat onder meer over het eigen onderzoek van het Friesland College naar het gebruik van de Friese taal in de klas en tussen leerlingen onderling. Ook staat er een verslag in van de reis naar Sichuan in China, van een medewerker van het meertaligheidsinstituut Mercator. De Pompblêden verdwijnt om het maandblad De Moanne meer ruimte te geven.

Boarne: Friesch Dagblad, 25-06-2009, s. 14

Amendement in Stellingwerfs mag niet, 14-05-2009 (SW-FD)

Friesch Dagblad - Wetten moeten in een officiële rijkstaal worden geschreven, dus in het Nederlands of het Fries. Dat betekent dat ook amendementen, door volksvertegenwoordigingen ingebrachte wijzigingen in raads-, staten- of parlementsvoorstellen, in een rijkstaal moeten worden opgesteld. Anders zijn ze niet rechtsgeldig. Daar werd de PvdA-fractie in Provinciale Staten gisteren op gewezen, toen Statenlid Pieter Jonker de sportnota wilde amenderen met een dictaat in het Stellingwerfs.

De Staten reageerden verrast op de mededeling van plaatsvervangend voorzitter Geart Benedictus, dat een amendement niet in het Stellingwerfs of een andere streektaal mag worden opgesteld. Het zou best kunnen dat eerder toch per ongeluk is geamendeerd in een streektaal. Jonker, oud-directeur van de Stellingwarver Sk[ch]rieversronte, zit nog niet zo lang in Provinciale Staten, maar voor GrienLinks Statenlid Theo van de Bles was het Stellingwerfs ook jarenlang de voertaal.

Het bewuste amendement is snel deels herschreven in het Fries. De overwegingen zijn in het Stellingwerfs gebleven. Johannes Kramer (FN) vindt dat er snel wat geregeld moet worden voor de status van het Stellingwerfs. Dat is dan aan de rijksoverheid.

In Ooststellingwerf en Weststellingwerf worden overigens geen mandementen opgesteld in het Stellingwerfs. Daar schrijven de raadsleden hun dictaten gewoon in het Nederlands. Of in het Fries. Wel strijden ze voor Europese erkenning van hun streektaal.

Boarne: Friesch Dagblad, 14-05-2009, s. 1

Burgemeester wil Smallingerland laten groeien – ondanks regels, wetten en identiteitscampagnes, 07-02-2009 (SW-FD)

Friesch Dagblad - Bert Middel, boargemaster fan Smellingerlân, seit  yn it Friesch Dagblad  û.o.: […] “Ook is het hem [Middel] een doorn in het oog dat ‘de Friese identiteit altijd zo uitgevent moet worden’. Daarmee beweeg je jezelf in een isolement. Moeten er nu werkelijk vier van die poorten aan de provinciegrens komen? Moeten we onze energie koste wat kost blijven steken in het verfriezen van plaatsnamen? Dat is een van bovenaf opgelegde profilering, die zich eerder als een handicap zal gaan openbaren dan als een promotionele trekker.’ Hoe devianter Fryslân zich profileert, hoe verder de rest van Nederland zich ervan vervreemd zal voelen. Daar kan hooguit het toerisme van profiteren, maar verder is het economisch oninteressant. Bedrijven moeten naar Fryslân getrokken worden, niet afgesloten worden met doorgeslagen nationalisme.” […]

Boarne: Friesch Dagblad, 07-02-2009, s. 17

Plaatsnamen Bildt blijven Nederlands, 19-12-2008 (SB-LC)

SINT ANNAPAROCHIE – De plaatsnamen op Het Bildt blijven officieel Nederlandstalig. Het college vindt dat de gemeente  genoeg doet om het Bildts en het Fries te beschermen. Bovendien zit Het Bildt niet te wachten op de kosten die het vertalen van de plaatsnamen met zich meebrengt. Nieuwe straten krijgen wel bij voorkeur een Bildtse of Friese naam. Bertus Postma uit Beetgumermolen, voorvechter van Friese plaatsnamen, had de gemeente verzocht de plaatsnamen officieel Bildts dan wel Fries te maken.

Boarne: Leeuwarder Courant, 19-12-2008, s. 13

Oost-Fries dorp keert terug naar echt Duits, 09-12-2008 (SW-TR)

AURICH – Het dorp Grossefehn in Oost-Friesland wil van haar dialect af. Het plaatselijke Oost-Friese Platduits is een obstakel voor de ontwikkeling van de plaats, meent de gemeenteraad. Deze wil dat Grossefehn, ongeveer 65 kilometer ten noordoosten van Groningen, in de vaart der volkeren niet achterblijft omdat namen verkeerd worden begrepen. Dit berichtte Die Welt. Een meerderheid aan gemeenteraadsleden van verschillende politieke partijen heeft afgesproken straatnamen om te zetten in het algemeen beschaafd Duits het Hochdeutsch.

Van onze buitenlandredactie
De wetten van de globalisering laten ook in het traditierijke Oost-Friesland zijn sporen na. De gemeenteraad van Grossefehn, zo’n 60 kilometer ten oosten van Groningen, wil af van de Platduitse plaats- en straatnamen. Volgens een meerderheid van de raad is het plaatselijke Oost-Friese dialect een obstakel voor de ontwikkeling van het gebied.

De Platduitse bebording leidt tot veel verwarring, aldus voorstanders van het plan. Voor niet-ingezetenen zijn ze moeilijk uit te spreken en via de telefoon moeten de namen vrijwel altijd worden gespeld. Het komt geregeld voor dat vrachtwagenchauffeurs het spoor bijster raken. Een meerderheid aan gemeenteraadsleden van verschillende politieke partijen heeft daarom afgesproken straatnamen in de gemeente om te zetten in het Hoogduits, het ‘algemeen beschaafd Duits’.

De modernisering is Arno Rademacher echter een gruwel. “Ik ben sprakeloos over zoveel onzin”, aldus de voorzitter van de Partei der Friesen. Talloze mensen hebben zich jarenlang ingezet voor het behoud van het Platduits. En nu dit!”

De redenering van de raad dat veel mensen in de war raken door de Platduitse straatnamen kan hij ook niet volgen. “Tegenwoordig heeft toch vrijwel iedereen een navigatiesysteem. Dan komt het er alleen op aan de namen juist te schrijven”, zegt Rademacher. Ook veel Hoogduitse plaats- en straatnamen zijn moeilijk te spellen, stelt de Friesen-voorzitter. “En zeg nou zelf: wat is er nou moeilijk aan Timmermannsring, of Hockereestraat?

Boarne: Leeuwarder Courant, 10-12-2008

LEEUWARDEN - Meertalig onderwijs is goed voor de ontwikkeling van kinderen. Maar Friese basisscholen zijn er niet bij gebaat als de provincie hen zou verplichten dat meertalig onderwijs in te voeren. Tot die conclusie kwamen deskundigen gisteravond in Leeuwarden in een bijeenkomst op initiatief van de CDA-statenfractie.

Uit onderzoeken blijkt dat leerlingen op tweetalige scholen een grotere woordenschat ontwikkelen en snel een derde taal leren. Goed meertalig onderwijs drift echter sterk op bevlogen docenten en betrokken ouders. Dat werkt alleen als scholen vrijwillig kunnen besluiten over te gaan op meertalig onderwijs. Een verplichting roept juist weerstanden op.

Boarne: Leeuwarder Courant, 04-11-2008

Drachten - De gemeente Smallingerland publiceert haar burgerjaarverslag en andere communicatie niet (meer) in het Fries. De FNP-fractie in de gemeenteraad had aangedrongen op wijziging van de verordening Friese taal, die sinds april 2007 van kracht is.

Daarin is vastgelegd dat de gemeente alleen in bijzondere gevallen publicaties in twee talen verspreidt, bijvoorbeeld als Friestaligheid zelf het onderwerp is van de publicatie.

Het Burgerjaarverslag werd in 2007 echter in twee talen gepubliceerd. Dat kwam doordat er toen eenmalig budget beschikbaar was voor de vertaling, schrijft het college aan de raad. In het vervolg zal dit niet meer gebeuren.

Boarne: Friesch Dagblad, 28-08-2008, s. 15

LEEUWARDEN - Mensen van buiten de provincie die zich vestigen op een van de Friese Waddeneilanden, hoeven niet op een Wolkomstpakket te rekenen. Terschelling, Vlieland, Ameland en Schiermonnikoog vinden het taalpakket niet nodig. Door de bewoners van het eiland wordt toch geen Fries gesproken. In de andere Friese gemeenten wordt het Wolkomstpakket deze week wel voor het eerst op grote schaal verspreid. In het pakketje zitten onder meer een brochure over meertaligheid, een Tryater theaterbon en het stripboek Suske en Wiske en de Alvestêdestunt. De provincie denkt per jaar 11.000 pakketten uit te delen.

Boarne: Leeuwader Courant, 27-06-2008

WOLVEGA – Friese plaats- en waternamen wekken onder toeristen verwarring en zijn niet bevorderlijk voor de promotie van de provincie.  “Namen als Sneek, Heegermeer en Friesland zijn sterke, internationaal bekende merknamen. Daarvan moet je afblijven”, zegt directeur Albert Hendriks van het particuliere toerismebureau Friesland Holland in Wolvega. Het heeft geen zijn om met een ‘onmogelijke naam’op een beurs te gaan staan. “De toerist heeft niets en zal ook nooit iets hebben met Skarsterlân, Wymbritseradiel of Boarnsterhim.”

Volgens Hendriks ervaart de vakantieganger wel het eilandgevoel op de Wadden, het onbelemmerde van Heeg, het knusse van Grou en Langweer. Het gros van de toeristen heeft het nog steeds over Eernewoude en Princenhof en niet over Earnewâld, de Alde Feanen en al helemaal niet over Tytsjerksteradiel. “Inmiddels hebben nog meer waterwegen en meren hier een Friese naam gekregen. Dat wordt lastig.”

Boarne: Leeuwarder Courant, 26-06-2008

FFU:
De FFU hoecht amper kommentaar te jaan op it sleauwe, leechlizzende stikje fan dy man út Wolvegea. Dat hawwe  Klaas Abe Kamstra en R. Strikwerda yn harren ynstjoerde stikje yn de LC al dien. Yn de psycho-analyze neamt men it oerdragen fan de eigen opfettings,  foaroardielen  of oare ûndeugden (yn dit gefal dy fan Hendriks) op oaren (yn dit gefal de toeristen) in gefal fan projeksje. Ien dy’t soks sels net yn ’e rekken hat liket ús net geskikt foar de promoasje fan ús provinsje en alhielendal net fan ús taal. Oan de skandepeal mei dy man. Hy is ‘onmogelijk’.

Toeristen en plaknammen, 01-07-2008 (SB-LC)

Ferkwânselje Fryslân net
It toerisme nei Fryslân soe grutte muoite hawwe mei de Fryske plak-, gemeente- en wetternammen. No haw ik myn persoanlike miening wol oer toerisme, mar ja, we moatte fansels al troch de tiid, en as it mei de ierpels en de molke net wol, dan sil men wat oars moatte, en foaral yn it wetterlân hat it gâns fertuten dien fansels. Mat it giet my te fier dat wy ús sels [ússels] net mear wêze meie, as [of?] te besykjen ús sels [ússels] wer te wêzen. In knoarre toeristen fleane, ride, as [of] farre simmerdeis nei frjemde lannen mei stêden en plakken wêr’t [dêr’t] ik, en sels sy, de nammen net iens fan útsprekke kinne, en dat fynt men [fine se] hiel gewoan. Hawwe wy dan neat mear om grutsk op te wêzen? Meie wy dan net ús plak-, wetter- en gemeentenammen wer boppe-oan de buorden? Omdat wy mar wer folgje moatte wêr’t dyjingen dy’t op harren manier net mear witte wêr’t de Alde Feanen binne, mar wol mei in tas fol [tasfol] Ingelske spraakbetizing grut swee slaan. Teminsten, sa wol it Toerisme Bureau it graach hawwe. It wurdt tiid dat dizze [dy] grapjassen ris mei de fuotten op ’e grûn komme. Ferkwânselje jimsels, mar Fryslân net. Jimme soene der krekt foar opkomme moatte.

Bitgum, Klaas Abe Kamstra [ynstjoerd]

Boarne: Leeuwarder Courant, 01-07-2008, s. 7

Ofwaaid praat, 02-07-2008 (SB-LC)

De Hegemermar soene se net mear fine kinne?
De hear Hendriks fan it toerismebureau Friesland Holland út it berjocht yn dizze krante fan 26 juny hat fansels gelyk. Toeristen hawwe neat mei Skarsterlân, Wymbritseradiel, Boarnsterhim, lit stean dat ivige Tytsjerksteradiel. Se geane nei Langwar, Heech, Grou, Earnewâld en neam mar op. ‘Unmooglike’ nammen omt [om’t] se in krom oars eagje as foarhinne? It let harren likemin as dat (bygelyks) Wenen, Keulen, Kopenhagen yn it eigen lân Wien, Köln en Köbenhavn [København] hjitte? Dit is gewoan ôfwaaid praat. Ut Wolvegea, fansels.

Meppel, R. Strikwerda [ynstjoerd]

Yn de desimbermoanne wurdt der troch sakelju gâns advertearre yn de kranten. It is my wer opfallen, dat noch al wat ûndernimmers út gemeenten mei Frysktalige plaknammen dochs noch de ferâldere Hollânsktalige nammen brûke.

Jan Jongsma
Ik ha de advertinsjes fan de sakelju yn Tytsjerksteradiel yn de fjouwer desimbernûmers fan it wykblêd ‘Actief’ ris neipluze. Dêrby bin ik ta de konklúzje kommen, dat yn dat wykblêd yn de advertinsjes fan desimber gemiddeld sa’n 30% fan de ûndernimmers yn Tytsjerksteradiel noch altiten de Hollânske plaknammen brûkt. En dat wylst op 1 jannewaris 1989 de Fryske plaknammen yn Tytsjerksteradiel al de offisjele nammen waarden!

Der binne nochal wat ûndernimmers dy’t, ôfgeand op de advertinsjes, noch altiten yn ‘Giekerk’(7), ‘Oenkerk (6), ‘Hardegarijp’(4), ‘Bergum’(10), ‘Noordbergum’(30), ‘Suameer’ (1), ‘Oostermeer’ (1), ‘Garijp’ (4), ‘Eernewoude’ (2) of ‘Suawoude’ (1) wenje.

Spitich dat safolle ûndernimmers yn Tytsjerksteradiel al hast tweintich jier efterop rinne, hopeleas âlderwetsk binne en har noch altiten net steure oan demokratysk nommen besluten. Soks soene jo krekt fan sakelju net ferwachtsje. Undernimmers wolle ommers altiten graach by de tiid wêze. Sakelju sizze faak, dat se mei de tiid mei gean wolle. Dogge jo dat net, dan kinne jo in súksesfol ûndernimmerskip wol ferjitte.

Dochs brûkt in grut persintaazje fan de Tytsjerksteradielster ûndernimmers noch altiten de Hollânske plakmannen yn harren advertinsjes. Dy sakelju binne hopeleas âlderwetsk as it om de plaknammen giet. En fan ûndernimmers meie jo krekt ferwachtsje, dat se net âlderwetsk binne.

Boarne: Lyts Frisia, tydskrift foar Fryske striid en literatuer, jrg. LVII, nû. 1, maart 2008, s. 4

LEEUWARDEN -  Plannen om het gebruik van het Fries in Leeuwarden te stimuleren, lijken voorlopig te stranden op geldgebrek. Ook komt er geen ‘Ljouwert’ te staan op de perronborden in het NS-station. In juni wilde de gemeenteraad nog laten onderzoek of er meer Fries op de gemeentelijke website kan worden gebruikt, en of brieven in het Fries ook altijd in deze taal kunnen worden beantwoord. FNP en GroenLinks spraken er gisteravond in de raadscommissie schande van dat deze plannen niet doorgaan. Maar wethouder Yvonne Bleize kaatste de bal terug: dan had de raad er maar meer geld voor moeten geven.

Boarne: Leeuwarder Courant, 10-01-2008

FFU: Kommentaar op sok in diskriminaasje is winliken oerstallich! Sjoch ek Rimmer Mulder (haadredakteur LC) syn haadartikel yn de Ljouwerter Krante (12-01-2008) ‘Mag het Fries wat kosten?’ en Reinder Reitsma út Goutum (19-01-2008) yn in ynstjoerd stikje yn deselde krante oer it ‘Stadsbestuur met beperkte blik’.  Hjirûnder folgje se:

Mag het Fries wat kosten? [LC, 12-01-2008]
Leeuwarden ziet voorlopig af van extra maatregelen om het gebruik van het Fries te stimuleren. De gemeente heeft er even geen geldvoor, zegt de wethouder.

Geldgebrek is het simpelste en minst bevredigende argument om af te zien van een actiever taalbeleid. Vorig jaar zat Dantumadeel er mee te hannesen. Eerst was er geen geld voor Friese plaatsnamen. Daarna kwam er een meevaller van het rijk en kon de gemeente € 35.000 vrij maken voor de invoering.

Het is allemaal nogal armetierig en weinig principieel. Als € 35.000 het verschil maakt, kom,t de vraag boven wat dan precies het belang is van  Friese plaatsnamen.

De raad van Leeuwarden wil best wat meer Fries in de stad, maar het mag niet te veel kosten. Veel interessanter is de vraag waarom de Friese hoofdstad het Fries zou willen of moeten stimuleren. Om het draagvlak voor de taal te vergroten? Voorde kwaliteit van het Fries? Voor het welzijn van de Leeuwarders?

Aan lippendienst geen gebrek. Iedereen is voor het behoud van de Friese taal en cultuur. Prachtig, maar mag dat ook wat kosten? En is dat dan beter besteed geld dan subsidies voor de restauratie van kerken, stinzen en molens? Ook waardevol erfgoed waar we goed op moeten passen.

Taal roep meer emoties op dan stenen. Het Fries zit meer mensen dichter op de huid. Anderen moeten het niet kleineren en doen alsof gebruik van het Fries een bewijs van provinciale achterlijkheid is. Het aardige is dat er op dat niveau weinig meer te wensen over is.

Het fries heeft wettelijk dezelfde status als het Nederlands. Voorzitter Jaap van der Bij fan de Fryske Beweging riep deze week weer het beeld op van de Friezen als een rechteloze minderheid, maar dat is onzin.

De gevaren voor het Fries komen niet van de overheid, maar van de meertalige omgeving waarin het Nederlands zwaar domineert. Willen de provincie en de gemeenten in Friesland dat veranderen met actief taalbeleid? Dat zal dan een hele klus worden. Al zullen alle dorpen, steden, meren en waterwegen Friese namen krijgen, dan nog zullen we alle dagen bloot staan aan een Nederlands bombardement.

De overheden in Friesland moeten duidelijk zijn over wat ze willen met Fries taalbeleid en voor wie ze dat willen. De vraag naar de kosten komt daarna wel.
M. [= Rimmer Mulder]

* * *
Tweetaligheid [LC, 19-01-2007]

Stadsbestuur met beperkte blik
Van Yvonne Bleize en anderen moeten wij geloven dat bordjes met een Friestalige tekst duurder zijn dan bordjes met een Nederlandstalige tekst. En dat er voor de Friestalige apart geld gereserveerd moet worden. Dat lukt ons natuurlijk niet. Deze ‘apartheidspolitiek’ is ook je reinste onzin. Als het stukje Nederland dat Friesland heet, echt tweetalig is (en dat hebben we met elkaar afgesproken), dan kunnen beide talen hier gebruikt worden.

Nederlands én Fries, maar ook Nederlands óf Fries. Maar het stadsbestuur verstaat onder tweetaligheid kennelijk dubbeltaligheid. Nee, niet heus, want alleen Nederlands mag wel, maar alleen Fries mag niet. Fries mag enkel in combinatie met Nederlands. En ja, dan gaat het dubbelop en dat zal ongetwijfeld duurder zijn dan enkele Nederlands of enkel Fries. Bleize c.s. kunnen niet onderscheiden waar het om gaat. Dat is te zeggen, eigenlijk onderscheiden ze voortdurend. Ze discrimineren het Fries en de Friestaligen.

Binne de Friezen wolkom by Vesting Finance?, 08-01-2008 (SB-LC)

Taal
It is moandeitemoarn: jo komme op jo wurk, drinke in bakje kofje en meitsje in praatsje mei jo kollega’s, want nei it wykein hat elkenien wol wat te fertellen fansels. De wike begjint smûk, tinke je dan. Mar net by ynkassoburo Vesting Finance op It Hearrenfean. Dêr hast dy mar te ferbrekken, want it Frysk mei dêr net brûkt wurde. Efkes skilje mei de famylje moat yn it Nederlânsk. Sels de fragen fan Frysktalige klanten meie net yn de memmetaal beäntwurde wurde. Wat krije wy no, freegje je [je] dan ôf. As dit bedriuw de Fryske taal net wurdearje kin, wêrom komt it hjir dan hinne? Ik sil de direksje grif net oantreffe by SC Heerenveen, it skûtsjesilen of de PC yn Frjentsjer. Dochs freegje ik my ôf: Vesting Finance is wolkom yn Fryslân, mar binne de Friezen wol wolkom by Vesting Finance?

Ljouwert, B. van den Bogert

Boarne: Leeuwarder Courant, 08-01-2008

Bertus Postma: De FNP en de Menamer Boargemaster, 16-09-2007 (SB-LF)

Men wit langer net mear, wa’t de skriuwe is fan in ynstjoerd stik yn de Ljouwerter. Is dat de ûnderskreaune, is dat de rubrykssamler, of binne se dat tegearre? In Arent Jongsma fan Oosterwolde hie in lêzersbrief yn ’e krante fan 5 oktober 1999 te stean. ‘Taal-NSB’ers’ wie de kop. Wa’t dy kop betocht hie, is dus net mei wissens te sizzen. Yn lytse letters stiet boppe alle stikjes noch in koarte tekst en yn Jongsma syn gefal wie dy ‘Dwazen kiezen voor het Hollands en vinden Fries te min’. It hoecht net yn ’e kiif te stean, dy wiere wurden wiene út de pinne fan de kranteman kommen.

Us Menamer boargemaster, hikke en tein yn de kontreien fan Boalsert-Snits, ferfear nei Hollân ta en brocht it dêre ta wethâldster fan, wol ik leauwe, Beverwyk. Yn 1994, yn de tiid dat frou Dales minister wie op Ynlânske Saken, waard de wethâldster ta boargemaster yn Menameradiel beneamd. En sûnttiid is har suver gjin gewoan wurd ûntkommen en sûnttiid is it taalklimaat yn it gemeentehûs finaal bedoarn. Hja is nei it oare kamp oerrûn, ‘zij vindt Fries te min’.

Us boargemaster hie wol geregeldwei de profylskets fan 30 septimber 1993 yn ’t sin brocht wurde mocht; de FNP liet him dy by de rêch delglide. Us boargemaster wol nul en neat fan in dûbeltalich boargerjierferslach witte; de FNP hat der oars ek nea by har op oanstien. Us boargemaster ‘sprak in het Nederlands’ doe’t se it earste rêchsekje taal oan lytse Nynke van Gunst joech; de FNP waard der oars noch oars fan (Ljouwerter, 26 septimber). Us boargemaster stjoert lju in printe Hollânske ‘lokwinsk’ by harren gouden brulloft; de FNP komt der mar net tsjin yn it ferhef.

Krekt as dy rykskommissaris achtet ús boargemaster de lânssprake in twadde-rangstaal. Fandatoangeande krige Nijpels noch wolris in skamper yn de steateseale fan Verf (GL) en Van der Baan (FNP), mar bleau ús boargemaster yn de riedseale frij fan in ûnmis FNP-wurd. Under Nijpels en ús boargemaster giet de ûnderdrukking fan ieuwen gewoan troch.

De FNP is my te nuet, de Frysk Nasjonale Partij fan de earste jierren nei 1962 is suver ûngemurken oergien yn de Frysk Neutrale Partij.

Bitgummole, 16 sept. 2007

(Ut de boppeneamde Menamer profylskets: Hy/sy moat de Fryske taal, passyf behearskje. In aktive opstelling oangeande de Fryske taal en kultuer is in eask, dy’t ta utering komme kin yn de reewilligen om him/har it Frysk eigen te meitsjen.)

Mei Bitgummoolster achtinge,
Bertus Postma

Boarne: Lyts Frisia. Tydskrift foar Fryske striid en literatuer, jrg. LVI, nû. 4, des. 2007, s. 51

Bertus Postma: Wat mear as sturtswyljen,

It hat lijen west en lijen is it noch, om iepenbier bestjoer, rjocht, bedriuw en folk oan ús nammen te krijen. Wol gauris ‘fersinne’ dy har. Le Bonbon-Giekerk, Halbertsma-Grouw, Hooghiemstra-Hardegarijp, se hawwe noch altyd nocht oan ûnnocht. Mei syn ‘Friesland’  liket my de Ljouwerter skepper en warder ta fan in klimaat fan dwersens en kontramine. Yn de krante fan 6 maart krige in Wesseling fan de Tike’ in snútslach fan de haadredaksje.1 De Stienzer boargemaster woe yn syn boargersjierferslach-2006 net better wêze as dy haadredakteur, hy skreau trijeris fan ‘Friesland’.

Sûnt de fyftjinde fan maartmoanne hawwe wy der 1042 wetternammen by.2 En der komt wer ekstra wurk út fuort, de earste oanwizings binne der al. Om alle wurk treast te wêzen is it bûn fan Fryske Namme Wachten oprjochte mei trije ôfdielings: 1. plaknammen, 2. wetternammen, 3. oare nammen. It personiel hat him noch gjin amerij ferfeeld. In priuwke út de earste wike fan maaie.

1. “It stikje út de krante fan 25 novimber fan ferline jier leit hjir al 158 dagen. It wurdt tiid, dat ik it jo weromstjoer mei de frage, wêrom’t jo nei krapoan achttjin jier fan ús eigen Aldtsjerk nóch fan ‘Oudkerk’ skriuwe. Jo kollega De Groot hie it yn de krante fan ferline wike sneon al oer syn en myn Feanwâlden, wylst dat noch santjin moanne offisjeel fan ‘Veenwouden’ hjit. Dat is my oare tee as sloppe kofje. [...] Frysk Fryslân ferwachtet, dat jo en jo kollega’s har bêst dwaan sille.” (Ut in briefkje fan 1 maaie oan de Ljouwerter krante-man P. Achterberg, dy’t net weromskreau.)

2. “Jehannes Liuwe Staal (ferstoarn 6 jannewaris 1992) wie in besiele kontrafrysk man. Suver alle kearen dat de FNP yn ’e krante neamd waard, koe er yn in ynstjoerd stik it skamperjen net litte. Hy wenne yn Hurdegaryp, mar woe ‘Hardegarijp’ ûnder syn lêzersbriefkes hawwe te stean, ek noch nei de nammeferbettering Hardegarijp-Hurdegaryp. Dat woe de redaksje net lije en de hjitting wie, dat Staal om dy reden de pinne dellei.

Jo krante hat him fuort by de oergong nei ús eigentalige doarpsnammen oanpast. Mar mannich kranteman beart, dat er dêr gjin weet fan hat. As in lytse oanwizing dêrfoar stjoer ik jo stikje ‘Centrale As’ fan H. Algra ta út de krante fan 23 april: Oenkerk (2x), Hardegarijp (2x), Giekerk (1x) en Bergum (1x). Soks treft men komselden. De frage is, oft jo krante/jo rubryk it taalfront ferlein hat.” (Skriuwen fan 1 maaie oan de Ljouwerter krante-man H. Willems.)

Willems skreau alderfreonlikst werom: “U hebt gelijk.” Hy hie neigien oft de krante wol mear sûndige hie. Fan de lêste 44 kear dat it doarp beneamd wurden wie, hie dat 40 kear mei de namme Oentsjerk west en fjouwer kear mei Oenkerk. 91 persint goed dus. “Nu op naar de 100 procent!”

3. “Sa’t jo bekend is, binne yn it begjin fan 1989 de Hollânske doarpsnammen ôfskaft yn Tytsjerksteradiel. [...] Jo neame jo bedriuw sels fan Sonac Burgum. Skriuw dan ek fan Garyp en Noardburgum. Nei achtjin jier wurdt dat wolris tiid.” (Ut in briefke fan 1 maaie oan de Burgumer Sonac-direksje.)

Trije dagen neitiid lei it andert hjir al op ’e doarsmatte. “Hartelijk dank voor uw brief waarin [...] Ons bedrijf N.T.F./Rendac Bergum/Sonac Burgum is inmiddels 80 jaar gehuisvest in Sumar. Wij zouden daarom als geen ander moeten weten, dat de plaatsnamen in Tytsjerksteradiel in het Fries geschreven zouden moeten worden. Bij toekomstige publicaties zullen wij hier beter op letten.”

4. “Op 15 maart 2006 is yn de Ljouwerter steateseale it demokratysk nommen ‘wetternammebeslút’ fallen. [...] De Hollânske nammen binne ôfskaft, ús eigen nammen binne no de offisjele. Sadwaande bestiet de Houkesloot net mear, Houkesleat is sûnt de fyftjinde maart 2007 de offisjele namme. [...] It soe saak wêze, dat jim jim tenei oan in stikje steatedemokrasy hâlde.” (Ut in skriuwen fan 2 maaie oan Rykswettersteat Noard-Nederlân, dy’t net it fatsoen hie om werom te skriuwen.)

5. “[...] en fan ’t winter waard it wetternammebeslút útfierd. It deistich bestjoer sûndige fuort al.3  En no docht dizze wetterskipskommisje itselde yn de krante fan 26 april. Der wurdt fan grute, dat rûnom yn ús lân boargemasters, wethâlders en amtners drok dwaande binne om de nammen – trochinoar in 40 – út ’e holle te learen. Echt begrutsjen haw ik mei de wetterskipsgreve, syn bestjoerders en syn amtners. Dy moatte alle 1042 Biltsktalige, Leechsaksyske en Fryske nammen leare. Ik haw mar ien treast: myn generaasje moast, lang ferlyn, foar Dútsk hiele rigen wurden leare mei in bysûndere meartalsfoarm.

Yn ’e krante fan 26 april hie dizze kommisje it oer de ‘Tjonger’(!). Dy rivier hyt no fan Kuunder yn it Leechsaksysk en fan Tsjonger yn ús taal. It wetter is wat in útsûndering, it measte hat mar ien namme. De kommisje wie dus mis. It nammebeslút heart alleman en wrâld him oan te hâlden, it wetterskipsbestjoer en dizze wetterskipskommisje earst en meast.” (Ut de ynspraak yn de kommisjegearkomste fan 7 maaie.)

Der binne mear sûnders as de fiif hjirboppe neamd.

1. It Menamer b. en w.-kolleezje yn it gemeenteboekje-2007, krigen 24 april: Ballensvaart, Berlikumervaart (3x), Berlikumer Wijd (2x), Bolswarder Trekvaart, Boxumervaart (2x), Boksumerzool, Engelumervaart (2x), Franekervaart, Haatsumer Opvaart, Oude- en Slappeterpstervaart, Oude Meer (2x), Polevaart, Stiensvaart, Wierzijlsterrak, Zijlsterrak (2x), Zwette.

2. Twa Menamer wethâldsters: Menaldumervaart (5x), vaart langs de Rypserdyk, Menamerfeart (2x), allegear yn de stikken foar de maaiegearkomsten fan de rie.

3. Ljouwerter krante: Ballensvaart, Bergumermeer, het Burgumermar, Drachtstervaart (4x), Drachtser Vaart, Linde, Menaldumervaart, Oudvaart, Pikmeer, Slotermeer, Tjeukemeer, Tjeukermeer, Tjonger, Wergeasterfeart, Woudsvaart.4

4. Deiblêd: Bonkéfeart, Drachtstervaart, Nauwe Greuns.

5. Ljouwerter Hûs oan Hûs: Bonkevaart, Dokkumer Ee.

6. Provinsjehûs: Beetgumervaart, Koningsdiep, Zijlsterrijd.5

It liket amper minder te kinnen. Mar dat hat foar, dat it allinnich mar better wurde sil. It B.F.N.W., krekt fan ’e streek gien, kin fansels net alle bestjoerskolleezjes fan lân en gemeenten en haadredakteuren fan kranten en streekblêden neigean. Foar FNP’ers, sa Frysk en sa nasjonaal, soe der benammen yn de twadde ôfdieling genôch te ferstriken wêze.

Alderûngelokkichst steane rykswetten har yn ’e wei. Dy wetten skriuwe har foar, dat se alle jierren safolle kear op fakânsje geane, dat se der tuskentiden gjin wurk by oannimme kinne. Sadwaande sille iepenbier bestjoer en parse har it nammebeslút fan de steaten by de rêch delglydzje litte, tinkt my.
________________
1 “Hoe komt it dochs dat minsken dy’t yn it deistich libben hiel wol yn staet binne, saken goed te ûnderskiden, in waas foar de eachen krije as it om de nammen fan ús dierbre provinsje giet. It ferhaal oer de offisjele namme wêrfan it gebrûk eins ferplichte wêze soe is fansels ûnsin [...]. De namme Friesland wurdt alle dagen rûnom brûkt en dat is goed.” (Ut it neiskrift fan de haadredaksje.)
2 Wetter, temaskrift nûmer 19 (maart 2007), side 26.
3 Brief fan 27 maart oan it Deistich bestjoer fan Wetterskip Fryslân yn dit nûmer fan Lyts Frisia.
4 De haadredakteur Mulder hat op myn frage fan 5 augustus 2004, hoe’t er mei de wetternammen oan soe, nea gjin andert jaan wollen. Faaks sil de haadredakteur-nei-Mulder wat mear achtinge foar de demokrasy hawwe.
5 Dat provinsjale amtners in steatebeslút deagemoedereard oan ’e kant lizze, is net bûtengewoan. Yn 1997 ferpoften se it om fan ‘Fryslân’ te skriuwen. Doe is de ôfdielingshaden hjitten om de har hearrige amtners der op te wizen, dat se yn alle Hollânske teksten likegoed as yn alle Fryske de goede provinsjenamme skriuwe moasten. (Deiblêd, 3 maart 1997, side 9)

Boarne: Bertus Postma, Lyts Frisia, tydskrift foar Fryske striid en literatuer, nû. LVI, nû. 3, sept. 2007, s. 46-48

Bijspijkeren in het Fries, april 2007 (A/SB-OSF)

Boarne: Nieuwsbrief Onafhankelijke Senaats-fractie Eerste Kamer (OSF), nû. 34, april 2007

Friesland/Fryslân,

Al mear as fiif jier lyn is de namme Friesland offisjeel feroare yn Fryslân. Dat is bard op grûn fan in demokratysk nommen beslút fan de provinsjale steaten fan Fryslân. Yn ’e Ljouwerter Krante en ek de oare satellytblêden fan de Friese Pers wurdt lykwols noch de namme Friesland brûkt. De fernuvering is der eltse kear wer as ik dat sjoch. Ik freegje my sa stadichoan ôf wat de arguminten binne om de offisjeel net ear besteande namme Friesland te hanthavjen.

De Tike, H. Wesseling [ynstjoerd]

(Neiskrift haadredaksje: Hoe komt it dochs dat minsken dy’t yn it deistich libben hiel wol by steat binne saken goed te ûnderskieden, in waas foar de eagen krije as it om de namme fan ús dierb’re provinsje giet. It ferhaal oer dy offisjele namme wêrfan’t it gebrûk eins ferplichte wêze soe, is fansels ûnsin, sa’t eltsenien alle dagen om him hinne wol sjen kin. Net ien hellet it yn ’e holle en skriuw Deutschland en La France (offisjele nammen) yn stee fan Duitsland en Frankrijk, of Dútslân en Frankryk. En de briefskriuwer sil ek wol net Groningen sizze as er Grins bedoelt. Dizze provinsje hjit Friesland ‘in het Nederlands’ en Fryslân yn it Frysk. De namme Friesland wurdt alle dagen rûnom brûkt en soks is goed.)

Boarne: Leeuwarder Courant, 06-03-2007

Neiskrift FFU:
Hoe komt it dochs dat de haadredaksje fan de Ljouwerter Krante noch altiten in waas foar de eagen kriget as it om it brûken en befoarderjen fan de namme Fryslân giet en dat de haadredaksje fan it Friesch Dagblad dêr gjin lêst fan hat?

It giet der fansels net om dat wy alle eksonimen al of net ferfryskje of ferhollânskje, mar om it mear brûken fan de namme Fryslân yn Fryske kranten. Dy eigen namme is langernôch tebekset en ferwaarleazge yn de eigen provinsje, benammen yn offisjele domein, en de Ljouwerter hoecht dêr net oan by te dragen troch de Hollânsktalige wjergader te befoarderjen en de Fryske te diskriminearjen. Dat is fansels wat Wesseling bedoelt en hy hat gelyk.

De Ljouwerter haadredaksje moast him al yn 2003 skamje doe’t boppebaas Rimmer Mulder yn syn ‘Waarom Fryslân ook wel Friesland mag heten’ (LC, 19-04-2003) yn it ‘Hoofdblad van Friesland’ (‘sinds 1752’) it ferskil tusken it eigen, ynlânske ‘Fryslân’ en bûtenprovinsjale eksonimen ek net meitsje koe of woe.

En de haadredaksje mei him, wat ús oanbelanget, no ek skamje oer de lêbige toan dêr’t de ynstjoerder op teplak set wurdt. In plakje yn ús ‘Swartboek’ wurdich.

CU: referendum over naamborden, 20-02-2007 (A/SB-LC)

DAMWOUDE - De ChristenUnie in Dantumadeel wil een referendum over de vraag of er Friestalige plaats- en naamborden moeten worden ingevoerd. Diverse fracties zouden de borden gefaseerd willen vervangen. Volgens de CU zou dit € 350.000 tot € 400.000 vergen en heeft de meerderheid van de bevolking geen behoefte aan Friese borden. Ook voor het bedrijfsleven zou het flinke uitgaven met zich meebrengen. Om de kosten van het referendum te drukken, zou het tegelijkertijd met de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 moeten worden gehouden.

Boaerne: Leeuwarder Courant, 20-02-2007

Neiskrift FFU:
Wêr’t in partij al net lyts yn wêze kin. Wy hiene ek net tocht dat by de CU it jild en materiële wearden sa sintraal stean soene yn har tinken. Sa sjocht men mar wer hoe’t taaldiskriminaasje hast altiten wer liedt ta selsdiskrimaansje. Oan de skandepeal mei dy partij.

Rugzakje redt Friese taal niet [Te Gast] ,

DIRK HUIZINGA
managementsadviseur

De neergang van het Fries is niet gekeerd met intensivering van het taalonderwijs. Wordt er niet getrokken aan een dood paard?

Al bijna dertig jaar is het Fries een verplicht vak op de scholen in Friesland. Alle leerlingen, Friestalige of niet, moeten het Fries verplicht leren beheersen om te voorkomen dat de tweede taal van Nederland verdwijnt. Dertig jaar taalonderwijs heeft het Fries echter niet behoed voor een verdere neergang.

In de grotere steden in deze provincie wordt feitelijk geen Fries gesproken, maar een dialect van Friese en Nederlandse klanken en woorden op basis van een Nederlandse zinsopbouw. Om het tij te keren, hebben Provinciale Staten onlangs besloten om ouders van kinderen die in Friesland geboren worden van enig educatief materiaal te voorzien.

Ouders krijgen een ‘rugzakje taal’ met onder meer Friestalige voorleesboekjes en taaladviezen. Daarmee moet worden voorkomen dat deze ouders hun kinderen alleen maar Nederlandstalig opvoeden. Daarnaast krijgen nieuwkomers in Friesland een welkomstpakket, waarin de Friese taal en cultuur worden aangeprezen. Komende zomer zal een en ander in praktijk worden gebracht.

Maar waarom vinden de staten de Friese taal en cultuur zo belangrijk? Die vraag wordt helemaal niet gesteld, laat staan beantwoord. Als na dertig jaar verplicht onderwijs in de Friese taal alleen maar achteruit is geboerd, dan is het niet zo gek wat fundamenteler te kijken. Is het promoten van het Fries niet als het ‘trekken aan een door paard’, wat een zinloze inspanning heet te zijn?

Als je principieel voor het behoud van de Friese taal en cultuur bent, ongeacht wat dat mag zijn, dan heb je met promotieactiviteiten natuurlijk altijd gelijk. Maar blijkbaar denken veel mensen in Friesland niet principieel, maar pragmatisch-functioneel als het gaat om het gebruik van Friese taal en gewoonten.

Wat schieten zij op met extra taaloefeningen Fries? Wat hebben hun kinderen er aan? Alleen voor een ambtelijke functie bij een gemeente of de provincie is beheersing van het Fries functioneel. Maar verder? Is het voor de meeste kinderen in Friesland niet zinvoller om Engels als tweede taal te leren?  

En: wat stelt de Friese taal en cultuur nu werkelijk voor? Waar gaat dat over? Behalve wat folklorisme en enige liederen die in de vorige eeuw ontstaan zijn door Duitse melodieën van Friese teksten te voorzien, is alleen de taal bijzonder. En die leidt een zieltogend bestaan, ondanks alle inspanningen tot behoud ervan.

Misschien is het verstandig te accepteren dat maatschappelijke ontwikkelingen hun eigen dynamiek kennen, waarbij voor een kleine taal als het Fries geen vanzelfsprekende plaats meer is in het geweld van moderne itc en economische globalisering. Het gaat mij daarbij niet om het principe of je voor of tegen het behoud bent van Fries taal en gewoonten. Ik wijs slechts op wat iedereen kan zien gebeuren op grond van maatschappelijke ontwikkelingen die gemaakt worden door de Friezen zelf. Het gaat in het leven van de meesten blijkbaar om iets anders dan het levend houden van de Friese taal.

Boarne: Leeuwarder Courant, 19-01-2007

Neiskrift FFU:
Nei hûnderten jierren fan taalûnderdrukking en negative diskriminaasje is der by party lju, ek Frysktaligen, it besef ûntstien dat it Frysk minderweardich is oan it Hollânsk. It Hollânsk krige fan de oerheid it monopoalje yn Nederlân. En dus de (taal)macht. Nei 1800 ek yn it ûnderwiis. De stille en iepentlike yndoktrinaasje dy’t dêrmei anneks wie, koe syn wurk mar dwaan. Dat liedt maklik ta sels-diskriminaasje.

It Frysk waard en wurdt noch altiten foar in tige grut part keard út wichtige maatskiplike domeinen lykas it ûnderwiis, it bestjoer, it rjocht, de media. Hast nearne wurdt it aktyf behearskjen (praten en skriuwen) foarskreaun, ynfierd en goed kontrolearre. As it Frysk rûnom in funksje- of beneamingseask west hie en Fryslân it foech hie om dat ôf te twingen, dan hie it lân der hiel oars hinne lein. Dan hie de FFU en de hiele Fryske Beweging der net wêze hoecht. Mar wy moatte as Friezen libje yn in nei-Napoleontyske ienheidssteat dy’t it Hollânsk alle kânsen en alle taalmacht jûn hat en it Frysk oan de kant drukt.

De politike oarsaken dêrfan lizze yn De Haach, dy makket en kontrolearret de foarnaamste regels en alle wetten en leit sanksjes op as se net neilibbe wurde. “Yn De Haach is it Frysk gjin item. Se behannelje ús as in stjonkende murd”, sei Geart Benedictus (CDA) yn de Steaten fan Fryslân (13-12-2006). En sa is it. It Frysk is yn it ûnderwiis yn de ôfrûne tritich jier net echt ynfierd en al hielendal net op kwantiteit en kwaliteit kontrolearre troch de ynspekje. Lju as Huizinga hoegden harsels net te bekwamen.

Dêrom moat Fryslân it foech krije om syn eigen wetten en regels te meitsjen foar de eigen taal en kultuer en dy ek te kontrolearjen en sanksjes op te lizzen as se net neilibbe wurde. Fan Geunst nei Rjocht hawwe wy hân. It giet no om fan Rjocht nei Plicht. Dat betsjut foar ús dat it Frysk de earste taal yn Fryslân wurde moat yn ûnderskate domeinen. Dat freget om positive diskriminaasje fan ús taal en kultuer. It is ús demokratysk rjocht as (erkende) nasjonale minderheid mei in (erkende) eigen taal.

Mei in rêchpûdsje komme wy der yndied net. Wat mear ferdjipping yn de skiednis fan ús taal en de efterlizzende steatsnasjonale politike oarsaken fan de behyplike taalsituaasje dêr’t wy no yn ferkeare, en in better ynsjoch yn wat der echt barre moat, soe in Drachtster âld-ûnderwizer as Huizinga lykwols net misstien hawwe. Dêr is ynformaasje genôch oer. Dan hied er grif in oar krantestikje skreauwe kinnen.

Alhoewol, op de Drachtster basisskoalle ‘It Kompas’, dêr’t Huizinga earder ûnderwizer wie, hied er it lytse bytsje Frysk dat dêr jûn waard, ek noch útbestege oan in kollega om’t er it Frysk sels net koe en it praten en skriuwen ek net leare woe. Huizinga wie doe sels meiferantwurdlik foar de efterútgong yn it ûnderwiis dy’t er beskriuwt. Syn eigen hâlden en dragen wie dat fan in dead hynder. Dat koed er rêstich dwaan omdat de ynspeksje fan polityk De Haach gjin toetsingsramt meikrige hie om dêr ferbettering yn oanbringe te kinnen en omdat sanksjemooglikheden ûntbrieken.

Sa te lêzen hat syn ûntwikkeling fandat yn de fearnsieu dy’t efter ús leit, stilstien. Ienris in dead hynder, altiten in dead hynder?

Sjoch ek by ‘Poadium 2007’: 25-01-2007 (P/LC), Fiersichten:Recept voor het behoud vande Friese taal [ynstjoerd stikje] en 26-01-2007 (P/LC), Frysk ûnderwiis hat pragmatysk nut [Pieter de Groot, LC ‘DWERS’].

Ferslach boargemaster moat ek yn it Frysk, 10-01-2007 (A/SB-LC)

It boargerjierferslach fan de gemeenten Smellingerlân moat tenei ek yn it Frysk ferskine. Gjin ferplichting om mear Fryske stikken te skriuwen en gjin ferplichting foar de amtners om it Frysk mûnling en skriftlik yn ’e macht te hawwen. Lês fierder >>